Gelukkig niet duur…

(webcolumn  2011-03)

Begin van de maand beschreef ik in mijn functiemix-tips het verschil tussen de functiemix en prestatiebeloning. Terwijl ik dat schreef ging ik me er steeds meer over opwinden. Ik ben namelijk een groot voorstander van de functiemix. Ik zie duidelijke duurzame mogelijkheden voor het verhogen van de onderwijskwaliteit door gerichte aandacht voor de diversiteit binnen het leraarsberoep. Dat is een hele zin, maar het betekent gewoon dat je met de functiemix het werken in het onderwijs beter en leuker kunt maken. En dat is waar iedereen naar streeft.

En dan wordt daar plotseling doorheen gefietst met prestatiebeloning! Hoe ondoorgrondelijk wil je het hebben?

De functiemix, daar ben ik dus een grote voorstander van. Ik vind het goed dat er inzichtelijk wordt gemaakt dat leerkrachten verschillende taken en verantwoordelijkheden hebben. Niet iedere leerkracht is hetzelfde. Niet iedere leerkracht kan hetzelfde. Niet iedere leerkracht wil hetzelfde. Daar moet je niet moeilijk over doen. In tegendeel, als je dat binnen je organisatie goed inzet, heb je daar veel profijt van. Waarom die juf ‘lastig vallen’ met managementtaken als ze haar hart volledig in de klas heeft liggen? Aan de andere kant, wat doe je met leerkrachten die meer willen, die overzicht hebben, willen bijdragen aan de organisatie als geheel, zich niet voldoende uitgedaagd voelen door alleen ‘het draaien van de klas’? Ook die kun je behouden door andersoortige functies te bieden. En, ja bij verschillende functieniveaus horen verschillende beloningen. Dat is vooraf inzichtelijk.

Prestatiebeloning, daarover ben ik verre van enthousiast. Op het eerste gezicht is het een mooi principe dat iemand die beter presteert, ook meer verdient. Maar….
– Hoe bepaal je of iemand beter presteert? Aan de hand van de CITO-resultaten van de klas? Dan willen we allemaal die slimmeriken uit groep 6. Of te wel, hoe bepaal je de werkelijk toegevoegde waarde, de leerwinst?
– Is goed presteren hetzelfde als goed je best doen? Of te wel, gaat het om het eindproduct of (ook) om het proces? En hoe wil je dat dan objectief beoordelen?
– Worden leerkrachten überhaupt gemotiveerd door een paar extra euro’s? Worden ze daar kwalitatief beter van? Zitten we te wachten op een afrekencultuur?
-…

Ik ben van mening dat beloningsdifferentiatie onmogelijk objectief kan worden uitgevoerd. En, verrassend genoeg is dat misschien ook helemaal niet zo’n probleem.  Je hebt het namelijk helemaal niet nodig! Waarom zou je iemand belonen als hij zijn werk goed heeft gedaan? Dat is toch de omgekeerde wereld?! Leerkrachten worden betaald voor de verantwoordelijkheden die zij toebedeeld  krijgen, het uitgangspunt is dat ze dat goed doen! Het is de taak van de manager om daarop aan te sturen en indien nodig bij te sturen. Immers, hoe kun je tevreden zijn met een leerkracht die zijn werk niet goed doet? “Nou, hij is in ieder geval niet duur.”